Đorđe Vukčević (29) završio je osnovne studije (Bachelor) mehatronike na Mašinskom
fakultetu Univerziteta Crne Gore 2016. godine, a 2015. proglašen je za studenta generacije.
Dobitnik je nagrade „19. decembar“, koju mu je dodelio glavni grad Crne Gore za Dan
oslobođenja Podgorice, kao i stipendije Vlade Crne Gore za izvrsnost za svoje Master studije
autonomnih sistema, koje je završio 2020. godine na Univerzitetu Bonn-Rhein-Sieg u Sank
Augustinu u Nemačkoj gde trenutno i radi. Tokom Master studija, sa timom Univerziteta
Bonn-Rhein-Sieg osvojio je drugo mesto na Svetskom prvenstvu robotike u Ligi za
industrijsku robotiku. Član je Instituta za veštačku inteligenciju i autonomne sisteme na
fakultetu kompjuterskih nauka. U martu 2022. započinje doktorske studije u robotici na
Katoličkom Univezitetu Leuven u Belgiji. Iako ih nije završio, kako kaže, u budućnosti
namerava da ih nastavi.
Šta je presudilo da se usavršavaš baš u robotici? Znamo da je reč o naprednim, inovativnim
tehnologijama koje više nisu naša budućnost već realnost.
Ljubav prema robotici, u isto vrijeme prema nauci i inženjerstvu razvila se tokom studiranja
na osnovnim studijama u Podgorici, na Univerzitetu Crne Gore. Na našem Bečelor programu
mehatronike imao sam sjajne profesore, mentore, predmete i opremu, koji su mi omogućili da
dobijem kvalitetno znanje u ovom polju nauke i da uživam u učenju, radu i istraživanju. To je
bila osnova za sve i za mene prava privilegija da budem dio ovog programa. Tokom studija,
naša draga profesorica Marina Mijanović-Markuš je moje kolege i mene uključila u tim
robotike i omogućila nam da konstruišemo i programiramo robote za studenska takmičenja
koja su organizovana na svetskom nivou, ali na i lokalnom (pri tom mislim na takmičenja u
Crnoj Gori). Druženje i timski rad sa društvom i kolegama sa fakulteta i rad sa robotima na
ovim projektima me je motivisalo da nastavim dalje usavršavanje u tom pogledu. Zbog toga
sam se odlučio da upišem Master studije i imao sam privilegiju i sreću da budem primljen na
Master studijama autonomnih sistema na Univerzitetu Bonn-Rhein-Sieg u Njemačkoj. Tokom
studija na programu i radu sa kolegama i društvom ovdje, ljubav prema nauci, inženjerstvom i
robotikom je još više porasla. Moram istaći da su moji profesori, kolege i uopšte uslovi i
mogućnosti za rad na našem institutu sjajni.
Pored robotike pominju se takozvani autonomni sistemi, šta to zapravo znači?
Autonomni sistemi su oni sistemi koji (u velikoj mjeri) nezavisno od čovjeka obavljaju
zadatke. Ideja je da ti sistemi koriste svoju inteligenciju za obavljanje zadataka, sa što manje
pomoći, inputa i kontrole neke druge inteligencije (npr. čovjekove ili inteligencije životinja
koje se nalaze u okolini ovih sistema).
Ako sam dobro shvatila, to i jeste zapravo tvoj i zadatak tvojih kolega – da naučite robote da
izvršavaju zadatke po naredbi.
Moji zadaci i istraživanje se baziraju na naučnom polju kontrole i mehanike robota, za
zadatke koji uključuju mehanički rad njihovih tijela. Tj. bazira se učenje robota (stvaranje
njihove inteligencije) za elementarno i generalno izvršavanje pokreta i kreiranje mehaničkih
sila na okolinu, da bi im omogućilo kvalitetno završavanje zadataka koje mi ljudi radimo na
svakodnevnom nivou. Algoritmi i programi kontrole sa kojima radim su jedni od potrebnih
rješenja inteligencije koji omogućavaju robotima da rade zadatke koji uključuju, na primjer,
prenošenje stvari sa jednog mjesta na drugo, čišćenje, poliranje, rad sa alatima, kretanja na
različitim terenima, itd. Da bi se ovi zadaci u potpunosti uradili, potrebno je kreirati i
pripremiti još dodatnih rješenja, u vidu programa i algoritama (inteligencije), na kojima ja ne
radim, ali u robotici imamo mnogo istraživača koji kreiraju sjajna rješenja u svim poljima
inteligencije. Primjeri tih rješenja uključuju inteligenciju za vizuelno prepoznavanje okoline,
navigacije robota u okolini, pravilno razumijevanje komandi koje roboti dobijaju od drugih
inteligencija (npr. od čovjeka). Zbog toga je robotika veliko naučno polje koje zahtijeva rad
istraživača iz različitih naučnih i inženjerskih sfera i objedinjavanje njihovih rješenja na način
da sve komponente inteligencije rade zajedno i omogućavaju autonomni rad sistema.
Moram priznati da mi tvoj posao zvuči uzbudljivo. Okružen si robotima i zapravo svaki dan
otkrivaš nesto novo. Da li bi mogao posebno izdvojiti neko svoje otkriće ili ideju zbog koje si
jedva čekao da svane kako bi što pre nastavio sa radom….
Jedna od ideja koju bih mogao da izdvojim je strategija za korišćenje trenja i elastičnih
materijala (koji se nalaze u aktuatorima pojedinih modela robota) na takav način da robotima
omogućava da uštede i skladište kinetičku energiju njihovih tijela tokom određenih pokreta, i
na taj način uštede u potrošnji energije iz njihovih baterija. Ali moram izdvojiti da ove ideje
nisu nešto što sam u potpunosti sam razvio, nego je to uvijek bio timski rad mojih kolega,
mentora, drugih istraživača u svijetu koju su radili i rade na polju kontrole robota, i mene.
Tokom istraživačkog rada, uvijek sam imao sreću da radim sa sjajnim timom istraživača sa
kojima mogu da razvijam ideje i da se nadogradim na naučni rad kolega koji već dugi niz
godina rade na ovim naučnim problemima.
Koliko smo mi to zapravo blizu, a koliko daleko da nas roboti oponašaju u kućnom okruženju
i izvršavaju neke komplikovanije zadatke?
Gledano isključivo iz ugla naučnih i inženjerski dostignuća koje danas postoje, rekao bih da
smo veoma blizu tome, ali je i dalje potrebno dodatnog rada da bismo taj nivo robotike
dostigli u potpunosti. Naučna rješenja i komercijalni proizvodi za hardver (elektronske,
mehaničke i kompjuterske komponente) i softver (inteligenciju) robota, koji zajedno (oboje u
jednako važnom smislu) omogućavaju izvršavanje robotskih zadataka, su dostigli veoma
visok nivo, i razvijanje u ovim poljima se uveliko nastavlja. Ali da bi se roboti korstili za ove
zadatke u većoj mjeri, tj. da bi u društvu čovjeka postojalo više robota koji završavaju naše
zadatke, naučna i inženjerska dostignuća nijesu dovoljna. Potrebno je još vremena da se
politika, ekonomija i tržište u svijetu prilagode za rad ovih sistema, iz najmanje tri razloga:
kreiranje i proizvodnja komercijanih robota za izvršavanje ovih kompleksnih zadataka je i
dalje veoma skupo; napredni roboti će u budućnosti napraviti veliki uticaj na čovjekovo tržište
rada i na našu socijalnu situaciju i još dosta rada je ostalo na rješavanju etičkih pitanja koja su
vezana za siguran rad robota u društvu čovjeka.
Kako ti gledaš iz profesionalnog ugla na ovoliki „bum” veštačke inteligencije?
Sa tehnološke strane gledam na to kao sličan “bum” koji smo do skoro imali sa pojavom
pametnih telefona, ali ovaj “bum” vještačke inteligencije je nešto mnogo veće i mislim da je
tek počeo sa rastom. Sa socijalne strane, na to gledam kao nešto što je slično “bum-u” koji
smo imali sa industrijskom revolucijom u 18. i 19. vijeku, ali mislim će vještačka inteligencija
imati veći uticaj na naše društvo neko što je industrijska revolucija imala.
Nemačka ima strategiju razvoja veštačke inteligencije u budućnosti i najavljuje povećanje
budžeta.
Njemačka zaista ima sjajne strategije razvoja za mnoge sfere društva i ovo je definitvno jedna
od njih. Uslovi rada su takodje odlični, počev od finansijske podrške koju istraživači na
našem institutu dobijaju (na primjer za finansiranje istraživačkih projekata i opreme u
laboratorijama, za putovanja na takmičenjima i konferencijama, itd.), a atmosfera za rad je
prijatna i slobodna i omogućava mi da uvijek učim nešto novo i razvijem sebe. Imam sreće da
radim na Univerzitetu sa kolegama koji dolaze iz cijelog svijeta, i to mi je omogućilo da
upoznam mnoge druge kulture i steknem sjajne prijatelje iz svih krajeva svijeta.
Nedavno je Evropska unija usvojila Zakon o veštačkoj inteligenciji i to prvi u svetu. Da li je to
bilo neophodno?
Da, to je odlično. Takvi zakoni su korisni i zaista potrebni za društvo.
Hoćeš nam otkriti nešto o svojim daljim profesionalnim planovima?
Dalji plan za sada je da nastavim da istražujem, rješavam inženjerske probleme i uživam u
ovom poslu. Gledam da ne planiram mnogo stvari za budućnost, nego više da uživam u
momentu i radu, a sve ostalo ostavljam vremenu da uradi svoje.
autorka: Snježana Ćujić
